علمی

اهمّیت احسان به والدین:

در چهار سوره از قرآن کریم دستور به احسان به والدین بلافاصله بعد از مسأله توحید قرار گرفته است. این هم ردیف بودنِ دو مسأله بیانگر این است که قرآن تا چه حدّ براى والدین احترام قائل است:

الف)لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[بقره/83].

ب)وَ اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[نساء/36].

ج)أَلاّ تُشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[انعام/151].

د)وَ قَضى رَبُّک أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[اسراء/23].

احسان به والدین

1)احسان به والدین بعد از خدا در صدر جدول قرار دارد.

اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبى وَ الْیتامى وَ الْمَساکینِ وَ الْجارِ ذِی الْقُرْبى وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ وَ ما مَلَکتْ أَیمانُکمْ[نساء/36].

2)احسان به والدین سفارش پیامبر (علیهم السّلام) است:

وَ بَرًّا بِوالِدَیهِ وَ لَمْ یکنْ جَبّاراً عَصِیا[مریم/14].

3)احسان به والدین چهار مرتبه پس از عبادتِ خدا مطرح شده است:

وَ اعْبُدُوا اللّهَ وَ لا تُشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[نساء/36].

لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[بقره/83].

أَلاّ تُشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[انعام/151].

والدین در قرآن، صفحه 3

أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً[اسراء/23].

4)احسان به والدین وصیت و سفارشِ خداست:

وَ وَصَّینَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیهِ حُسْناً[عنکبوت/8].

5)احسان به والدین بالاترین مصداق صله رحم است و عمر را طولانى مى‏کند.[بحار الأنوار، ج74، ص80].

قال ابن الأثیر فی النهایة: فیه من أراد أن یطول عمره فلیصل رحمه و قد تکرر فی الحدیث ذکر صلة الرحم و هی کنایة عن الإحسان إلى الأقربین من ذوی النسب و الأصهار و التعطف علیهم و الرفق بهم و الرعایة لأحوالهم.[بحارالأنوار، ج71، ص109].

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله):مَنْ أَدْرَک وَالِدَیهِ فَلَمْ یغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ[من‏لایحضره‏الفقیه، ج2، ص96].

6)احسان به والدین در نسل تأثیر دارد:

قَالَ الصَّادِقُ(علیه السلام):بِرُّوا آبَاءَکمْ یبَرَّکمْ أَبْنَاوکمْ[کافى، ج5، ص554].

برّ به والدین

1) برّ به والدین بعد از نماز:

عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: "قُلْتُ: أَی الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ:" الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا وَ بِرُّ الْوَالِدَینِ وَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ"[کافى، ج2، ص158].

2) مردى خدمتِ رسول خدا(صلی الله علیه و آله)رسیده و عرض کرد: آمده‏ام در مورد هجرت با شما بیعت کنم، امّا وقتى پدر و مادرم را ترک کردم، آنها گریه مى‏کردند. حضرت(صلی الله علیه و آله)فرمود برگرد و آنها را شاد کن".

3) امام صادق(علیه السلام)وقتى فهمید جوانى به پدرش نیکى مى‏کند فرمود: "این جوان را دوست داشتم، ولى وقتى این خبر را شنیدم، علاقه‏ام به او بیشتر شد."

عَنْ عَمَّارِ بْنِ حَیانَ قَالَ: "خَبَّرْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) بِبِرِّ إِسْمَاعِیلَ ابْنِی بِی. فَقَالَ: لَقَدْ کنْتُ أُحِبُّهُ وَ قَدِ ازْدَدْتُ لَهُ حُبّاً إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَتَتْهُ أُخْتٌ لَهُ مِنَ الرَّضَاعَةِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیهَا سُرَّ بِهَا وَ بَسَطَ مِلْحَفَتَهُ لَهَا فَأَجْلَسَهَا عَلَیهَا ثُمَّ أَقْبَلَ یحَدِّثُهَا وَ یضْحَک فِی وَجْهِهَا ثُمَّ قَامَتْ وَ ذَهَبَتْ وَ جَاءَ أَخُوهَا فَلَمْ یصْنَعْ بِهِ مَا صَنَعَ بِهَا فَقِیلَ لَهُ یا رَسُولَ اللَّهِ صَنَعْتَ بِأُخْتِهِ مَا لَمْ تَصْنَعْ بِهِ وَ هُوَ رَجُلٌ فَقَالَ لِأَنَّهَا کانَتْ أَبَرَّ بِوَالِدَیهَا مِنْهُ"[کافى، ج2، ص161].

4) پیامبر(صلی الله علیه و آله)به خواهر رضاعى خود بیشتر احترام گذاشت، چون بیش از برادرش به والدین خود محبّت مى‏کرد.[بحار، ج74، ص82 / کافى، ج2، ص161].

5) قَالَ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ(علیه السلام):اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَی وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَینِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ[صحیفه سجادیه، دعاى 24].

در میان همه "نه"ها یک "بله"

أَلاّ تُشْرِکوا بِهِ شَیئاً وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَکمْ[انعام/151].

لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ[انعام/151].

لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ إِلاّ بِالْحَقِّ[انعام/151].

وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیتِیمِ[انعام/152].

و بالوالدین احسانا

یعنى نه تنها آزار ندهید و حرف أفّ نگویید، بلکه احسان کنید.